مقدمه

سرطان، دومین عامل اصلی مرگ و میر بعد از بیماری‌های قلبی و عروقی است و براساس آمارها ارائه شده توسط سازمان جهانی، آمار سرطان در جهان رو به افزایش است و تا سال 2030 تعداد افراد مبتلا حدود دو برابر خواهد شد. حدود دو سوم از سرطان‌ها در کشورهای کم درآمد و یا با درآمد متوسط رخ می‌دهد. عوامل ایجاد سرطان به ترتیب %30-25 مصرف سیگار، %35-30 تغذیه و %20-15 عفونت گزارش شده است. البته استرس، فعالیت بدنی، آلودگی محیط زیست و امواج رادیویی عوامل دیگر ایجاد سرطان محسوب می‌شوند. شش سرطان شایع در دنیا، سرطان ریه، معده، روده بزرگ، پروستات، پستان و دهانه رحم هستند با این وجود سرطان یکی از قابل پیشگیری‌ترین بیماری‌هاست و به این منظور برنامه‌های غربالگری در سطح جهانی پیشنهاد شده است.

تعریف تومورمارکرها و موارد استفاده آنها

یافتن سرطان در مراحل اولیه آن برای بهبود نتیجه درمان و میزان بقای بیماری اهمیت دارد. به طور کلی به ماده‌ای که در حضور تومور و یا توسط تومور ترشح می‌شود، تومورمارکر می‌گویند. بیشتر تومورمارکرها توسط سلول‌های سالم نیز همچون سلول‌های سرطانی ساخته می‌شوند ولی میزان تولید این تومورمارکرها در سرطان‌ها بیشتر است. اندازه‌گیری تومورمارکرها در موارد زیر کاربرد دارند:

1-   غربالگری افراد با ریسک بالای ابتلا به سرطان

2- کمک به تشخیص بیماری

3-  تعیین میزان اثربخشی درمان

4-   تعیین پیش آگهی و پیشرفت بیماری

5-   تشخیص به موقع پیشرفت بیماری

سنجش همزمان چندین تومورمارکر

تومور مارکرها انواع مختلفی دارند از جمله پروتئین، آنزیم، هورمون و یا رسپتور. به طور طبیعی در یک سرطان چندین تومورمارکر افزایش می‌یابند و در برخی موارد ممکن است تومورمارکر غالب یک ارگان بالا نرود. در این راستا غربالگری با چندین تومورمارکر میزان حساسیت بررسی را افزایش می‌دهد. تومورمارکرها همانند ماموگرافی، سونوگرافی، ام‌آر‌آی و سی‌تی‌اسکن، تست‌های کمک تشخیصی هستند. برای بررسی پیشرفت بیماری باید اطمینان حاصل کرد که میزان تومورمارکر مورد نظر قبل از عمل جراحی اولیه بالا بوده است و از آنجایی که حساسیت هیچ کدام از تومورمارکرها %100 نیست بررسی چندین تومورمارکر قبل از عمل جراحی برای تعیین میزان بالاترین تومورمارکر کمک کننده است. همچنین اندازه‌گیری سطح چندین تومورمارکر می‌تواند میزان حساسیت تست را بالا ببرد. بررسی چندین تومورمارکر می‌تواند میزان حساسیت را بالا ببرد و کمک کند تا در صورت ناهمگون بودن بافت و عدم ترشح تومورمارکر غالب توسط سول‌های سرطانی یا ترشح یک تومورمارکر توسط چندین بافت، راهی برای تشخیص بوجود آورد.

برگرفته از مطالب آزمایشگاه پزشکی پاسارگاد پارس